Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr (giữa). (Ảnh: AFP/TTXVN)Trang HK01 của Hong Kong đã đăng bài bình luận về chuyến thăm cấp nhà nước tới Trung Quốc của Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. từ ngày 3-5/1.
Theo bài viết, chuyến công du này có hai chủ đề chính: Một là quản lý và kiểm soát những bất đồng; Hai là lập kế hoạch hợp tác chi tiết.
Phát biểu trước chuyến thăm Trung Quốc, Marcos Jr. cho biết Trung Quốc và Philippines sẽ nỗ lực giải quyết các vấn đề vì lợi ích chung của hai nước, sẽ nâng quan hệ hai nước lên một tầm cao mới, mở ra một chương mới cho quan hệ hợp tác chiến lược toàn diện Trung Quốc-Philippines.
Chính vì vậy, chuyến thăm này có ý nghĩa to lớn và sẽ là sự khởi đầu của “kỷ nguyên vàng” mới trong quan hệ song phương. Các nhà phân tích cho rằng trong quá trình này, cả hai bên cần phải cùng nỗ lực để vượt qua 3 rào cản.
Chuyến thăm mang ý nghĩa quyết định
Từ góc độ lịch sử, hiện tại và tương lai của quan hệ Trung Quốc-Philippines, chuyến thăm của Marcos Jr. không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng mà còn mang ý nghĩa quyết định.
Trung Quốc và Philippines đã thiết lập quan hệ ngoại giao 48 năm, Marcos Jr. không chỉ là người tham gia trực tiếp vào lịch sử thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước, là một trong những người thúc đẩy quan hệ hợp tác hữu nghị Trung Quốc-Philippines phát triển toàn diện, mà còn là người chứng kiến tình hữu nghị truyền thống ngày càng sâu sắc giữa nhân dân hai nước và thời kỳ “vàng son” của sự phát triển quan hệ song phương.
Xét theo nghĩa này, chuyến thăm của Marcos Jr. là một chuyến đi mang ý nghĩa nhìn lại chặng đường quan hệ song phương. Marcos Jr. đã mong chờ được đến thăm Trung Quốc kể từ khi ông nhậm chức.
[Trung Quốc sẵn sàng cùng Philippines thúc đẩy quan hệ song phương]
Điều này vừa bao hàm tính kế thừa lịch sử, vừa thể hiện tinh thần trách nhiệm cao. Như Marcos Jr. đã nói trước và trong chuyến thăm Bắc Kinh: “Hôm nay tôi sẽ gánh vác trách nhiệm quan trọng là tiếp tục thúc đẩy tình hữu nghị truyền thống giữa Philippines và Trung Quốc.”
Chính quyền Marcos Jr. hy vọng sẽ tiếp tục xây dựng mối quan hệ giữa hai nước dựa trên những nỗ lực, thành quả của các tổng thống tiền nhiệm và các thế hệ trước.
Giới học thuật của Trung Quốc và Philippines có nhiều giả định và suy đoán liên quan đến quan hệ Trung Quốc-Philippines hiện nay. Chuyến thăm Trung Quốc của Marcos Jr. trên thực tế đã đưa ra câu trả lời.
Trợ lý Ngoại trưởng Philippines Nathaniel G. Imperial cho biết chuyến thăm này đánh dấu chuyến thăm chính thức đầu tiên của Tổng thống Marcos Jr. tới một quốc gia ngoài Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), đồng thời cũng sẽ là chuyến thăm đầu tiên tới Trung Quốc kể từ sau khi ông trở thành tổng thống.
Điều này thể hiện đầy đủ sự coi trọng của chính quyền Marcos Jr. đối với quan hệ Trung Quốc-Philippines. Trên thực tế, Marcos Jr. cũng là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên mà Trung Quốc tiếp đón vào năm 2023.
Cuộc gặp tiếp theo giữa lãnh đạo cấp cao nhất của Trung Quốc và Philippines ngay sau cuộc gặp không chính thức tại Bangkok (Thái Lan) vào tháng 11/2022 đã đóng vai trò dẫn dắt đối với đối thoại và hợp tác Trung Quốc-Philippines.
Hai nhà lãnh đạo không chỉ chứng kiến việc ký kết các văn kiện hợp tác liên quan đến Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), nông nghiệp và ngư nghiệp, cơ sở hạ tầng, tài chính, hải quan, điện tử thương mại, du lịch, mà trên thực tế đã thiết lập “giai điệu” cho quan hệ Trung Quốc-Philippines trong 5-6 năm tới.
Ba rào cản sẽ tiếp tục khảo nghiệm quan hệ song phương
Trước tiên, sự chân thành là cơ sở để thúc đẩy việc thiết lập và củng cố lòng tin chính trị giữa hai nước. Kể từ khi thúc đẩy BRI và kết nối các kế hoạch xây dựng của Philippines, hai nước đã khởi động gần 40 dự án hợp tác liên chính phủ, tiêu biểu như các dự án cầu Binondo-Intramuros, sông Agno, dự án thủy lợi tổng hợp sông Chikou.
Cho đến nay, mặc dù Trung Quốc và Philippines đã ký kết một số văn kiện hợp tác nhưng việc thúc đẩy xây dựng chung BRI chất lượng cao không chỉ cần tính đến các điều kiện quốc gia của Philippines và tận dụng tốt các kế hoạch và công nghệ của Trung Quốc, mà còn chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố phức tạp như tình hình nội bộ, văn hóa của Philippines và bên thứ ba.
Thứ hai, cần tiếp tục quản lý và kiểm soát bất đồng ở Biển Đông. Chuyến thăm của Marcos Jr. chắc chắn đã củng cố vai trò bảo đảm chính trị cho các cuộc đối thoại cấp cao giữa hai nước, từ đó quản lý và kiểm soát các bất đồng ở Biển Đông.
Mặc dù Trung Quốc và Philippines đã thiết lập cơ chế liên lạc trên biển, nhất trí khởi động lại các cuộc đàm phán về khai thác dầu khí, nhưng ở Philippines vẫn đang diễn ra những cuộc thảo luận sôi nổi về tranh chấp Trung Quốc-Philippines ở Biển Đông. Hệ quả là chính quyền Marcos Jr. cũng phải đối mặt với áp lực không nhỏ từ các đảng đối lập, các nhóm lợi ích và thậm chí cả quân đội.
Không chỉ vậy, còn có rất nhiều yếu tố không thể kiểm soát và mang tính ngẫu nhiên trong quá trình thực hiện Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), việc đẩy mạnh tham vấn về “Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông” (COC) cũng như tình hình an ninh ở vùng biển này.
Điều này có thể có tác động sâu sắc đến việc Philippines xem xét những bất đồng giữa hai bên về vấn đề Biển Đông đặt trong bối cảnh của đối thoại và hợp tác Trung Quốc-Philippines.
Thứ ba là cạnh tranh chiến lược Trung-Mỹ và những thách thức mang tính kết cấu cấu đối với quan hệ đồng minh Mỹ-Philippines. Cạnh tranh chiến lược giữa Trung Quốc và Mỹ là nhân tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến tình hình khu vực hiện nay, đồng thời nó cũng khiến hợp tác giữa Trung Quốc và Philippines cũng như việc quản lý và kiểm soát những bất đồng ở Biển Đông chịu ảnh hưởng đáng kể của nhân tố Mỹ.
Điều này sẽ khiến chính quyền Marcos Jr. phải xử lý thận trọng mối quan hệ với hai nước lớn là Trung Quốc và Mỹ trên cơ sở độc lập tự chủ. Thúc đẩy sự thay đổi trong quan hệ Mỹ-Philippines và duy trì hợp tác Trung Quốc-Philippines đều có ý nghĩa rất quan trọng đối với Marcos Jr.
Để vượt qua 3 rào cản này, hai nước cần nỗ lực nhiều hơn nữa. Trong ngắn hạn, hai bên đều cần tập trung thúc đẩy phục hồi kinh tế sau đại dịch và tiến bộ xã hội. Về lâu dài, để đảm bảo tính liên tục của đối thoại và hợp tác giữa hai nước, Philippines dưới thời chính quyền Marcos Jr. cần tránh có những hành động mang tính đảo lộn, duy trì chủ nghĩa thực dụng và tránh cực đoan hóa các vấn đề.
Điều này cũng sẽ có tác động tích cực lâu dài đến quan hệ Trung Quốc-Philippines trong thời kỳ hậu Marcos Jr./.
